Steeds meer onderzoeken wijzen uit dat familiebedrijven bij de transitie van leiderschap, eigendom en zeggenschap naar een volgende generatie bovengemiddeld grote risico’s lopen.
1Slechts 30% van de familiebedrijven overleeft de eerste generatiewisseling. 13% overleeft de tweede generatiewisseling en slechts 3% van de familiebedrijven staat nog overeind na een derde generatiewisseling.
2Bij veel familiebedrijven loopt na de overdracht de winstgevendheid sterk terug
De oorzaken van slechtere prestaties na overdracht bij familiebedrijven
Eén van de oorzaken van de slechtere prestaties is volgens onderzoekers dat de overdracht vaak zonder vertrouwen plaatsvindt. De vertrekkende generatie bouwt beschermingsconstructies in om de macht te behouden en koopt externe grootaandeelhouders uit. De blik wordt naar binnen gericht.
Een andere oorzaak is dat de opvolgende generatie kiest voor rentmeesterschap in plaats van ondernemerschap. Er wordt conservatiever gestuurd: minder investeringen in R&D en minder risico. De bedrijfsleiding gaat meer voor de relatieve zekerheid van rendement voor de aandeelhouders ten koste van risicodragende investeringen, innovatie en concurrentiekracht
Wat is er aan de hand
Om te beginnen is het heel begrijpelijk dat bedrijfsfamilies handelen op de wijze zoals de onderzoekers constateren. Het heeft dus weinig zin om deze handelswijze te bekritiseren. De dynamiek binnen de familie en tussen de familie en de onderneming kan zo complex worden dat dit ervaren wordt als een bord spaghetti die soms moeilijk te ontrafelen is.
Wel zijn er thema’s en dilemma’s te benoemen die steeds weer terugkeren. De wijze waarop de betrokkenen bij de generatie wisseling met deze thema’s omgaan en de keuzes die ze maken is heel bepalend voor de uitkomst ervan.
Serie artikelen van De Nieuwe Traditie over opvolging bij familiebedrijven
In de onderstaande serie korte artikelen (die wij de komende periode publiceren) gaan wij, Kees Burghgraef en Gérard Lentz van De Nieuwe Traditie, als het ware op de schouders staan van de onderzoekers. Wij bieden handvatten voor bedrijfsfamilies om effectiever om te gaan met de complexe dynamiek die gepaard gaat met de wijze waarop de transitie van leiderschap, eigendom en/of zeggenschap binnen de familie wordt voorbereid en gefaciliteerd naar de volgende generatie(s) toe.
Daarbij zijn wij ons ervan bewust dat er geen sprake kan zijn van een objectieve norm en waarheid en een oplossing die redelijkerwijs bij iedere bedrijfsfamilie zou passen – het ‘one size fits all’ principe is niet werkbaar –
De praktijk leert ons namelijk dat de beste antwoorden gevonden worden door per situatie zichtbaar en bespreekbaar te maken wat er is. En dit is nog niet altijd gemakkelijk. We zien per familiebedrijf dat er verschillende antwoorden en keuzes gemaakt kunnen worden die voor hun situatie prima werken.
De artikelen beschrijven situaties en komen met praktische tips en suggesties. Uiteraard kunt u contact opnemen om eens verder te praten over deze suggesties.
De volgende onderwerpen komen aan bod:
De hele bedrijfsfamilie in beeld
In dit artikel beschrijven wij onze manier van het in kaart brengen van de onderlinge verhoudingen binnen het familiebedrijf en het krachtenveld. Op basis daarvan wordt namelijk helder waarop gestuurd moet worden bij de overdracht van het bedrijf. Publicatie oktober.
De parallelle ontwikkeling tussen onderneming en ondernemer
De onderneming ontwikkelt zich gedurende het bestaan op een bepaalde manier die parallellen vertoont met de ontwikkeling van de ondernemer/DGA. Dit levert situaties en momenten op waarop het familie-bedrijf meer dan normale risico’s loopt. Het onderkennen van deze situaties en momenten en hierop acteren is van groot belang voor het familiebedrijf in termen van continuïteit en voorspoedige ontwikkeling. Publicatie in december.
Voorsorteren op een soepele overdracht
Bedrijfsfamilies die van generatie op generatie succesvol zijn met de transitie van leiderschap en eigendom naar de volgende generatie toe, onderscheiden zich doordat ze specifieke kenmerken bezitten. In dit artikel beschrijven we om welke kenmerken dit gaat en op welke wijze bedrijfsfamilies deze kenmerken kunnen ontwikkelen waardoor ze beter voorsoreteren op een soepele overdracht. Publicatie december.
Met vertrouwen de overdracht laten plaatsvinden
In dit artikel wordt het gevoel van vertrouwen onder de loep genomen. We laten zien dat er een relatie is tussen vertrouwen, kosten en snelheid van handelen en wat je kunt doen om het te laten groeien wanneer je bezig bent het familiebedrijf over te dragen aan de volgende generaties. Publicatie maart 2017.
Gezond (eigen)vermogen in relatie tot dividend en investeringen
Het gebruikelijke beeld qua financiën is dat de ondernemer aan het begin van zijn carrière hoge lasten en een relatief laag eigen vermogen heeft; net de overname achter de rug en veel plannen qua investering. Tegen het eind van zijn carrière zit hij duidelijk ruimer in zijn jasje en neemt de (persoonlijke) behoefte om weer te herinvesteren geleidelijk af. Tendensen die tegen elkaar in lijken te druisen. Wij houden in dit kader een aantal zaken tegen het licht om helder te maken hoe je hier als bedrijfsfamilie mee om kan gaan. Publicatie in oktober 2017.
De ondernemer die niet zichzelf kan zijn, kan niet ondernemen!
Datgene wat succesvolle ondernemers daadwerkelijk onderscheidt van de minder succesvolle, naast een gezonde dosis geluk, is over het algemeen moeilijk aan te leren wanneer het niet in aanleg in iemands persoonlijkheid aanwezig zijn. Om op een objectieve wijze vast te stellen of iemand in potentie geschikt is als ondernemer, is een assessment een onmisbaar instrument, op voorwaarde dat er gekeken wordt naar de juiste competenties en persoonskenmerken. Publicatie september 2017.
Technologische ontwikkeling in relatie tot innovatie en risicobereidheid
De technologische ontwikkeling van de onderneming en van de omgeving waarin zij opereert kent een eigen verloop. Dit verloop valt niet altijd samen met de levensloop en risicobereidheid van de familie-ondernemer. Daarnaast wordt innovatie als gevolg van de technologische ontwikkeling bepaald door het type ondernemerschap van de familie-ondernemer naar buiten toe en het type leiderschap naar binnen toe. Publicatie in november 2017.
Wat maakt De Nieuwe Traditie nou anders!
Generatiemanagement is de wijze waarop de transitie van leiderschap, eigendom en/of zeggenschap binnen de familie wordt voorbereid en gefaciliteerd naar de volgende generatie(s) toe. Bij die transitie kunnen de belangen en behoefte van alle betrokkenen verschuiven. De Nieuwe Traditie investeert met de familie in de kwaliteit van de onderlinge relaties en tussen de familie en de onderneming. Tegelijk behoudt de familie haar focus op het bestendigen van de continuïteit van de onderneming. Daar is moed voor nodig. Bovendien kent elke familie zo haar eigen verborgen dynamiek waardoor het principe van “one size fits all” niet werkbaar is. In dit artikel gaan we dieper op onze aanpak in en laten we aan de hand van voorbeelden zien hoe het werkt. Publicatie december 2017
Bronnen: PWC “Family Business Survey” 2010 – 2016, ECFB onderzoek “Nieuw Bloed , Nieuwe Koers” 2016, Nyenrode Business Universiteit “Marketing en het familiebedrijf” 2015
